Phoenicx dactylifera’dan bir meyve olan, palmiye ağaçlarının birçok türünden biri olan ve Linnacus tarafından ‘bitkilerin şahı’ olarak tanımlanan hurma, Avrupa’nın tanıdığı ilk egzotik meyveydi. Cato’nun Senato’a söylediği gibi, İtalya Afrika ürünlerinin Pazar yerine ulaşmak için kısa bir seyahatin yeterli olduğu Afrika’ya yeterince yakındı. Atina’da ve Roma’da yenen hurmalar Akdeniz’in diğer tarafından kolayca geliyordu. Burada insanlar bu meyvelerden yiyor ve şafak vaktinden itibaren güzel bir şekilde koruyorlardı. Avrupai palmiye ağaçları yenilebilir hiçbir ürün vermiyordu.
Hurmalar (dates), isimlerini parmaklardan, daktylostan, alırlar. Aristo, her ne kadar bir demeti gerçekten sıkılmış bir yumruğa benzese de hurmayla parmağı karşılaştırmıştır. Yunanlar ve Romalılar bu ithal hurmaların birçok çeşidini bilirlerdi; satıcılar bugünün tiyatrolarında satılan dondurmaları gibi tiyatroları gezer, yaldızlı kağıtta bu hurmaları satarlardı.
Hurmaların, incirlerinki kadar fazla olan doğal şekeri yalnızca dulciayı, tatlı yemekleri tatlandırmak için kullanılmaz, aynı zamanda sebze, et ve balık yemeklerinde de kullanılırdı ve hala kullanılmakta. Mahrek Arapları hurmayı dana sotelerinde; Mahreb Arapları ise doldurulmuş tilsi balığında kullanırlardı. Apicius da hurmanın conditum paradoxium adlı, mucizevi bir şarabın ve şekerlemenin yapımında kullanıldığından bahseder. Hurmalar, Orta Çağ’da da benzer şekilde kullanılırdı.
Hurmanın enerji verici madde olan şeker yönünden zengin olması, Yakın Doğu ve Kuzey Afrika insanları için, daha oralara yerleşmeden bile birer lütuftu. Hurmalar taze yenirdi, doğal yollarla korunurdu ya da kurutulurdu. Fars Zerdüştlerin Zerdüşt’ün ölümünü ve yeniden dirilişini kutladıklarında yaptıkları keklere hurma eklenirdi. Yahudiler hurmaları delikli teknelerde ezip debas denen şerbeti yapar ve Tanrı’ya yalvarırlardı.
Hurmaların Sümer ve Babil medeniyetlerinin gelişmesine katkıda bulunduğu söylenebilir. Yahudiler hurma ağacını kutsal tohumlarla yağan bir adalet sembolü olarak görürken, Sümerliler ve Babilliler şükranlarını göstermek için, hurma ağacını kutsal ağaçları yaptılar. ‘Adalet büyüsün serpilsin, tıpkı bu ağaç gibi, dedi Psalmist. ( Psalms 92, xii). Bu, Mısırlıların “Yaşam ağacı, Dünya’ nın mülkü ve destekçisi” dedikleri sütunları için de bir modeldi. Hurma satıcıları hala Cairo sokaklarında hurma çeşitlerine methiyeler düzer: “Oh sen, sen kırmızı, sen hurma! Ne incir ne üzüm kıyaslanamaz seninle! Senin kutsanmış etin, benzer kuzu etine!”
Hurma, ilaç sektöründe de kullanılır. Hurmanın ağrıyı hafifleten ve tatlandıran özellikleri Yakın Doğu’da, Orta Çağ’da, Avrupa’da kullanıldığı şekliyle kullanılmaktadır. Örneğin, ‘Diaphoenix Electuary’ soğuk algınlığına iyi gelirdi. Göğüs ağrıları için hurmadan yapılmış macunun yerini uzun süre hiçbir şey tutamadı. Araplar hurmanın mutfak ve ilaç sektöründe 365 kullanımını sıraladı. Onlara göre, bu sayı yılı sembolize ediyordu. Hurmanın 365. kullanımı, hurma suyunun mayalanmasından yapılan ve Yahudiler ve Yahudi rahipleri tarafından kınanan “shekar” adında alkollü bir içkiydi. John the Baptist, doğumundan önce hiç shekar içmeyecek biri olarak tanımlanmıştı. Ancak, Mısırlılar bunu İkinci Hanedanlık’tan beri içiyordu.
Hurma ağacının işlenmesinin, oyulmuş resimlerin ve metinlerin ışığında, 7000 yıldan fazla geçmişi vardır. Tohumlardan gelişmiş ağaçlar, eşeyli üremeyle vasat ürünler veren kısır erkekler ya da dişiler olmasına rağmen, bu ağaçlar keskilerle ya da vahadaki tohumlarla çoğalmıştır. Dişi çiçekler, demetlerinin arasına erkek çiçekler asılarak döllendirilebilir.
Günümüzde uluslar arası pazara giren 500.000 ton hurma, toplam üretimin %20’ sini temsil ediyor. Çoğu hurma yetiştiği yerde yeniyor. Mezopotamya’ nın bal tatlı halawisi ve İran Körfezi’nin kaleshi en iyi hurmalardan sayılıyor. Ancak, Batı Avrupa’da, the deglet en nour (ışığın hurması) tercih ediliyor. Bu, zekice tatlandırılmış Ceyazir hurmasıdır. Gerçek hurma uzmanları, bu süslü kağıtlar içine özenle dizilmiş hurmalara göz ucuyla zar zor bakar ve bütün bir demeti tercih eder. Belki daha az suludur; ama kesinlikle taze ve doğaldır.
